De kunst van het geschenken geven is al sinds de oudheid het onderwerp van onderzoek. Vooral psychologen willen er graag het fijne van weten. Dat komt omdat het proces – of noem het maar een ritueel – van cadeaus geven een inzicht verschaft in een aantal belangrijke menselijke eigenschappen: hoe we anderen zien, hoe we waarde hechten aan objecten, onze vaardigheden aangaande besluitvorming en het vermogen om mee te voelen.

Vooral als er een verjaardag, jubileum of ander groot feest op komst is, krijgen we de kans om familie- of vriendschapsbanden te versterken. Dat is tenminste de mening van Daniel Farrelly, een psycholoog verbonden aan de universiteit van Worcester.

De zoektocht naar het ideale geschenk

Voor sommige mensen is het zoeken van een origineel cadeau een makkie; voor anderen is het dan weer een regelrechte hersenbreker. Toch zijn er enkele eenvoudige regels waarmee je altijd succes kan hebben. Een eerste regel is dat je je niet mag laten vangen door het zogenaamde Presenter’s Paradox.

Deze is gebaseerd op een onderzoek uit 2012 waar de deelnemers ofwel een iPod kregen, ofwel een iPod met een gratis download voor één liedje. Je zou zeggen: meer is beter, maar dat bleek helemaal niet het geval te zijn. Integendeel; als we een geschenk geven, zijn we geneigd om “veel” te geven. Daartoe mag je je echter niet laten verleiden, want wat blijkt? Als we een geschenk krijgen, vinden we het juist het leukste dat we minder krijgen.

Een ervaring cadeau geven

Niets blijft eeuwig duren; dat weten we maar al te goed. Als je dus iemand een Samsung Galaxy Watch 5 geeft, weet dan dat die over enkele maanden alsweer voorbijgestreefd zal zijn. Daniel Farrelly zegt: “een droomvakantie of een concert naar een geliefde zanger of band zorgt echter voor levendige herinneringen en die blijven ontzettend lang hangen”. Een cadeau dat zorgt voor een fantastische ervaring is daarom bijna altijd een goede keuze. Bovendien toont een cadeau dat een ervaring levert tegelijkertijd dat je goed hebt nagedacht over wat je wou geven. Dat versterkt het emotionele aspect. Ga in deze richting nog een stap verder en geef een gepersonaliseerd cadeau zoals bijvoorbeeld een foto op canvas van de vakantie of het concert dat we hierboven al vermeldden. 

Aanvullend oppert psycholoog Thomas Gilovich dat er een sterker gevoel van geluk ontstaat bij een geschenk dat uitnodigt om iets te doen dan een cadeau dat je gewoon maar hebt. Tenslotte creëert een ervaring anticipatie; de maanden, weken, dagen, uren en zelfs minuten die aan een belevenis voorafgaan, vergroten het plezier.

Geld en bons

Joel Waldfogel, econoom en auteur van de studie “The Deadweight loss of Christmas” onderzocht het fenomeen dat we soms diep in onze portemonnee tasten wanneer we een geschenk geven. Hij zegt dat we geneigd zijn om alleen 10 euro aan onszelf uit te geven als we iets vinden waarvan we verwachten dat het ons meer waard is dan 10 euro”. Bij cadeaus stelt hij echter dat we er geen moeite mee hebben om 10 euro uit te geven aan iets dat voor de ontvanger minder dan 10 euro waard is.

Bizar? Denk aan het enige ding dat altijd dezelfde waarde heeft: contant geld. Sommigen zijn er blij mee; meestal omdat ze het zelf gevraagd hebben. Maar velen vinden het lui of zelfs beledigend. Hetzelfde geldt voor een cadeaubon.

De foute redenering van “wat zou ik voor mezelf kopen?”

Stel jezelf nooit de vraag wat je voor jezelf zou kope want dit loopt bijna altijd fout. Waldfogel raadt aan dat je in de plaats daarvan nadenkt over wat de ontvanger van je geschenk voor zichzelf zou kopen. Precies daarom is het ook niet erg als je iemand ronduit vraagt: “wat zou je willen hebben?” Denk zorgvuldig na over het antwoord en je geschenk zal een succes zijn.